بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود فصلی و عدم تقارن اطالعاتی

پ ژپو ه شاهی تج ربی حسابداری سال هفت م شماره 25 ا یی ز 1396 صص 15 38 بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود فصلی و عدم تقارن اطالعاتی تاریخ دریافت : 95/10/29 موسی بزرگ اصل* آزاده ادیبی چکیده تاریخ پذیرش: 96/01/28 ارزشمندی گزارشگری سود بعنوان يکی از مهمترين شاخصهای تصمیمگیری سهامداران در گرو میزان اطالعاتی است که اين فرآيند در اختیار بازار سرمايه قرار میدهد. در اين بین عواملی نظیر عدم تقارن اطالعاتی اخبار موجود در شرکت و مواردی از اين دست بر فرآيند گزارشگری سود اثر گذاشته و بار اطالعاتی آن را دستخوش تغییر میکنند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی اثر عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی بر محتوای اطالعاتی سود فصلی شرکته یا تهران است. بدين منظور ساله یا پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار از اطالعات 75 شرکت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله 1389 تا 1393 استفاده و جهت سنجش اين رابطه از روش دادههای تابلويی با اثرات ثابت استفاده شد. نتايج تحقیق بیانگر اين موضوع است که افزايش عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی در انتهای يک فصل )و نه ابتدای آن( بر محتوای اطالعاتی سود آن فصل تاثیری مثبت و معنادار دارد. واژههای کلیدی: انگیزههای افشای اختیاری محتوای اطالعاتی سود عدم تقارن اطالعاتی اخبار منفی. طبقهبندی موضوعی: G14,M41 کد 10.22051/jera.2017.8280.1139 :DOI * دانشیار حسابداری دانشگاه عالمه طباطبائی mbozorgasl@gmail.com( (..)adibi.azadeh@yahoo.com( ارشد حسابداری دانشگاه عالمه طباطبائی نویسنده مسئول کارشناس

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 16 مقدمه د ستیابی به اطالعات از مهمترين م سائل بازار سرمايه به شمار میرود. سهامداران به منظور دساااتیابی به اخبار و اطالعات از منابع مختلفی بهره میبرند. منابع اطالعاتی بساااته به منشااااء انگیزشی خود بصورت اجباری و يا اختیاری منتشر میگردند. بر خالف فرآيند افشای اجباری که بیشتر تحت تأثیر قوانین و د ستورالعملهای حسابداری ا ست افشای اختیاری در اثر عوامل و شرايط مختلفی نظیر عدم تقارن اطالعاتی اخبار موجود در شرکت د ستمزد و پاداش مدير و... دساااتخوش تغییر میگردد. رويچودهاری و اسااالتن )2012( معتقدند که در شااارايط عدم تقارن اطالعاتی مديران و افراد درون سازمانی در مقاي سه با سرمايه گذاران دارای اطالعات اف شاء ن شده بی شتری در مورد عملیات و جوانب مختلف شرکت در آينده ه ستند. اين تفاوت در دسااترساای به اطالعات ساابب میشااود طرفین معامله نساابت به موضااوعی به کاهر يکسااان واکنشی متفاوت بروز دهند و تصمیماتی با فاصله از يکديگر اتخاذ کنند که منجر به فاصله هر چه بیشااتر قیمتهای پیشاانهادی خريد و فروش از يکديگر میشااود. افزايش میزان تفاوت در قیمت پیشانهادی خريد و فروش حکايت از شارايطی دارد که مديران و افراد درون ساازمانی با د ر ا خت یا ر دا شاااتن اطال عات ی ن هان ی و آ گاه ی ا ز می زا ن اه م یت ا ي ن اطال عا ت ان گی ز ه ک مت ر ی ب را ی ا را يه ا خت یا ر ی و پیش ا ز هن گام چنین اطال عات ی به با زا ر دا ر ند. کوثری و همکاران )2009( در خصوص اثر اخبار شرکت بر فرآيند افشای اختیاری معتقدند که به علت واکنش شديدتر بازار به اخبار منفی مديران بطور متوسااط در افشااای اخبار منفی به ساارمايهگذاران تاخیر میورزند. بنابراين با کاهش انگیزه مدير برای افشااااء اخبار و اطالعات موجود در شااارکت بصاااورت داوطلبانه اين فرآيند گزارشااگری سااود اساات که بار بیشااتری را برای ارائه اطالعات به بازار ساارمايه به دوش میکشااد )رويچودهاری و اساالتن 2012(. بنابراين به نظر میرسااد علیرغم تالشهای گسااترده نهادهای مختلف برای افزايش شاافافیت در بازار ساارمايه و ارتقای سااطح اف شای اختیاری اطالعات اعالمیههای سود هنوز هم ارزش خود را بعنوان يک منبع اطالعاتی برای ساهامداران حفک کردهاند و بدلیل وجود عوامل مختلفی نظیر عدم تقارن اطالعاتی اخبار منفی و... اتکای سهامداران به اعالمیههای سود بیش تر از پیش نیز شده است )رويچودهاری و اسلتن 2012(. لندزمن و میديو )2001( معتقدند که میزان محتوای اطالعاتی سود طی گذشت سااالها افزايش داشااته اساات و شااواهدی مبنی بر افزايش حجم معامالت و ناپايداری در بازده سهام در زمان انتشار اعالمیههای سود وجود دارد. در چنین شرايطی بار اطالعاتی صورته یا

17 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 مالی و اعالمیههای الزامی برای اطالع رسااانی به بازار بیشااتر شااده و بازار اتکای بیشااتری به اطالعات بر آمده از اهرمهای افشای اجباری میکند. بر اين اساس در پژوهش پیش رو به بررسی تأثیر دو عامل کاهنده افشای اختیاری يعنی عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی بر محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود فصلی پرداخته شده است. به منظور محاسبه محتوای اطالعاتی سود از معیار بازده غیرعادی بهره گرفته شده است. در اکثر پژوهش ها ی صو ر ت گ رفته ا ز ا ين معیا ر ا ست فاد ه شد ه ا ست )بیور 1968 بال و براون 1968 رويچادهوری و اساالتن 2012(. به عبارت ديگر پرسااش اصاالی در اين پژوهش اين اساات که "آيا عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی در طول فصل اثری بر محتوای اطالعاتی سود دارد " پیشینه تحقیق به منظور بررسی تحقیقات موجود در حوزه سود حسابداری پژوهشها به دو بخش بررسی محتوای اطالعاتی ساااود و انگیزههای کاهنده افشاااای اختیاری )عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی( تقسیم و ارائه شدهاند. محتوای اطالعاتی سود تحقیقات خارجی بیور )1968( نخسااتین کساای بود که برای تعیین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سااود خالص سااااالنه از انحراف بازدهیهای غیر عادی اساااتفاده کرد. تحقیق بیور بر دو محور تحلیل حجم معامالت و قیمت برای بررسااای محتوای اطالعاتی ساااود بنیان شاااده اسااات. در اين تحقیق از اعالمیههای سود منتشر شده 143 شرکت پذيرفته شده در بورس نیويورک طی ساله یا 1961 تا 1965 اسااتفاده شااده اساات. بیور برای بررساای محتوای اطالعاتی به تحلیل و مقايسااه حجم معامالت و قیمت سهام شرکتها در 17 هفته حول وبا زمان اعالمیه سود )8 هفته قبل و بعد از زمان اعالم ساود( و هفتههای خارج از اين بازه )هفتههايی که ساود خالص در آنها اعالم نمیشاود 17 هفته اعالم ساااود از نظر انحراف بازده غیر عادی و حجم مبادالت مقايساااه میشاااوند( پرداخت. طبق اين تحقیق واکنش قیمت همانند واکنش حجم مبادالت يک ساااهم در برابر انتشار سود بیانگر اين موضوع است که اعالمیه سود نه تنها بر انتظارات سرمايهگذاران بصورت فردی تاثیرگذار ا ست بلکه بر انتظارات بازار به صورت کلی هم اثرگذار ا ست چرا که از نظر

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 18 بیور تغییرات در حجم مبادالت ساهام ناشای از تغییر در انتظارات فردی سارمايهگذاران و تغییر در قیمت بر اثر انتشار سود نشان دهنده فراگیر شدن اين تغییر در انتظارات در سطح بازاراست. ب ناب را ين و جود واکنش د ر قی مت و حجم م باد ال ت د ر ه ف ته اعالم ساااود نشااا ان گ ر ا ث ر گذاری اعالمیههای سود بر انتظارات سرمايهگذاران و متعاقب آن ن شانهای از وجود محتوای اطالعاتی در گزارشات سود است. گرانت )1980( در تحقیقی به بررسی محتوای اطالعاتی موجود در سود خالص شرکته یا پذيرفته شااده در بازار بورس و فرابورس نیويورک پرداخت. نتايج تحقیق بیانگر اين موضااوع بود که شرکتهای کوچکتر بازدهی غیرعادی بی شتری ن سبت به شرکتهای بزرگتر دارند. گرانت نتیجه گرفت که محتوای اطالعاتی اعالمیههای ساااود خالص با توجه به منابع مختلف اطالعاتی موجود برای شرکت متفاوت است. لندزمن و میديو )2001( در پژوهش خود به بازبینی نتايج تحقیق بیور )1968( مبنی بر اينکه آيا گزارشات سود با گذشت زمان محتوای اطالعاتی خود را از دست دادهاند يا نه پرداختند. با بررساای 1000 فصاال-شاارکت برای ساااله یا آمد. 1972 تا 1998 در مورد شاارکتهايی که هر 4 اعالمیه فصلی آنها موجود و در دسترس بود نه تنها شواهدی مبنی بر کاهش محتوای اطالعاتی ساود مشااهده نشاد بلکه شاواهدی قوی دال بر وجود ناپايداری غیر عادی در حجم مبادالت و قیمت سااهام در پنجره زمانی اعالمیه سااود نساابت به بازه زمانی خارج از اين پنجره نیز بدساات اضاااافه بر اين لندزمن ومیديو دريافتند که با تغییر شااارايطی نظیر ساااايز شااارکت میزان دارايیهای نامشهود وجود زيان و ساير فاکتورها روند تغییر محتوای اطالعاتی سود با گذشت زمان غیر کاهشی بوده است. بال و شااایواکومار )2008( به اندازهگیری میزان اهمیت اعالمیههای ساااود در فراهم آوردن اطالعات جديد برای ساااهامداران يا بهعبارتی ديگر میزان محتوای اطالعاتی ساااود برای بازار سااارمايه پرداختند. نتیجه پژوهش اين محققان بیانگر اين اسااات که اعالمیههای فصااالی بطور متوسط با 5 تا 9 درصد از کل اطالعات موجود در قیمت شرکت و با 1 درصد از کل تغییرات در حجم مبادالت ساالنه سهام در ارتباط است. رويچودهاری و اساالتن )2012( در پژوهشاای با بررساای اثر انگیزههای افشااای اختیاری بر محتوای اطالعاتی سود اعالمیههای فصلی پرداختند. محققان با بررسی تغییر در بازده غیر عادی

19 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 سهام در يک پنجره زمانی مشخص حول انتشار سود فصلی دريافتند که محتوای اطالعاتی سود د ر ف صول با ا خبا ر منف ی بی شت ر ا ز ف صو ل ی ا ست که ا خبا ر م ربوط به ش رکت مثبت ا ست. عالوه بر اين نتايج پژوهش بیانگر اين بود که وجود عدم تقارن اطالعاتی و فروش سااهم توسااط مديران شرکت در فصولی که شرکت با اخبار منفی مواجه است بر بار اطالعاتی سود میافزايد. کوماس و ويلیام )2015( در تحقیقی به بررسای ارتباط بین محتوای اطالعاتی و عددی ساود شارکتها با مجموعه فعالیتهای معامالتی بازار سارمايه پرداختند. نتیجه کلی تحقیق حاکی از اين ا ست که بار اطالعاتی اعالمیههای سود بر فعالیتهای معامالتی کل بازار اثرات م شخ صی میگذارد. ساير يافتههای پژوهش نیز با دو ايده رايج و مقبول در تحقیقات بازار سرمايه منطبق اساات. اول اينکه اخبار منفی نساابت به اخبار مثبت ارتباط جامعتری را با معامالت بازار برقرار میکند و دوم اينکه محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود در دورههايی که بیشتر شرکتها اقدام به افشای اين اطالعات میکنند بیشتر از ساير دورهها است. تحقیقات داخلی خوش طینت سود و براری )1385( در تحقیقی به بررسای اثر اندازه شارکت بر محتوای اطالعاتی شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین ساله یا 82 تا 84 پرداختند. نتايج اولیه بیانگر وجود ارتباط معنادار بین اعالم ساود سااالنه و بازده غیرمنتظره در دوره زمانی نزديک به اعالم سود ا ست. بعبا رت ی د ي گ ر سهامدا را ن ن سبت به اعالم خب ر سود واکن ش ن شان میده ند. افزون بر ا ين ن تا يج تح قی ق حاک ی ا ز و جود ا رت باط مع کوس بین ا ندا ز ه شااا ر کت و محتوای اطالعاتی سود است. قائمی و هم کاران )1390( در م قا لهای به بررسااای عوا مل مؤثر بر واکنش بازار به اعالن سودهای فصلی شرکتهااای پذيرفتااه شااده در بورس اوراق بهادار تهران به موضوع محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود فصلی پرداختند. محققان 5 عاماال زمااان اعالم اندازه شرکت نوع صنعت تعداد اعالنهای سود و تعداد ساير اطالعیههای شااارکت را مدنظر قرار داده و واکنش بازار در قالب تغییرات قیمت و حجم معامالت ساااهام از 20 روز قبااال تاااا 20 روز پس از روز اعالن سود شوند فصلی را ارزيابی کردند. نتايج نشان میدهد هرچاااه ساااودهای فصلی زودتراعالم محتوای اطالعاتی بیشتری خواهند داشت. نوع صنعت و تعداد ساير اطالعیههااااا در دوره

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 20 رويداد بر محتوای اطالعاتی اعالن سودهای فصلی مؤثر است. همچنین هرچه تعداد اعالنهای سود توسط شرکتها کمتر باشد بار اطالعاتی اعالن سودهای فصلی کمتر خواهد بود. دارابی و مرادلو )1390( در پژوهش خود به بررساای رابطه بین شاافافیت اطالعات و محتوای اطالعاتی سود حسابداری در شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله سااله یا 1382 تا 1388 پرداختند. يافتههای تحقیق بیانگر عدم وجود رابطه مثبت بین شافافیت اطالعات با محتوای اطالعاتی سود حسابداری است. آقايی و همکاران )1391( در پژوهشای به بررسای میزان محتوای اطالعاتی موجود در اعالن سودهای ف صلی شرکتها برای تأمین نیازهای اطالعاتی ذينفعان در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. به منظور محاسااابه میزان محتوای اطالعاتی موجود در اعالن ساااودهای فصااالی از رگرسایون بازده سااالنه به بازدههای مربوط به چهار فصال ساال در پنجره زمانی 7 روزه حول انتشاار ساودهای فصالی اساتفاده شاد. نتايج بدسات آمده نشاان دهنده اين اسات که اعالنهای فصاالی سااود بطور متوسااط 9 تا 17 درصااد از کل اطالعات ساااالنه تأثیرگذار بر قیمت سااهام شرکتها را ت شکیل میدهد. از ديگر نتايج بد ست آمده در اين پژوهش وجود ارتباط مثبت و معنادار میان محتوای اطالعاتی موجود در اعالن سودهای فصلی با متغیرهای نسبت فرصتهای رشد کیفیت و ماهیت سود و ارتباط منفی و معنادار با اندازه اهرم مالی و عمر شرکت است. فدائی نژاد و خرم نیا )1391( در تحقیقی به بررسااای رابطه بین محتوای اطالعاتی افشاااای اطالعات سااود نقدشااوندگی و عدم تقارن اطالعاتی شاارکته یا اوراق بهادار تهران در سااله یا پذيرفته شااده در بورس 85 تا 88 پرداختند. نتايج تحقیق حاکی از آن اسات که در سطح اطمینان 95 در صد هنگام انتشار اخبار بد از سوی شرکت افشای اطالعات سود برای مخاطبین دارای ارزش بوده و باعث کاهش عدم تقارن اطالعاتی و افزايش نقدشوندگی بازار میشود اما در زمان وجود اخبار خوب افشای اطالعات سود تنها سبب افزايش نقد شوندگی بازار میشود. خواجوی و علیزاده )1393( در مقالهای رابطه بین ساااطح افشاااای داوطلبانه و عدم تقارن اطالعاتی شااارکتهای پذيرفته شاااده در بازار بورس تهران را مورد بررسااای قرار دادند. اين پژوهشگران برای اندازهگیری متغیر سطح افشای داوطلبانه از چکلیستی شامل 71 شاخص در شش بخش کلی پیشینه اطالعاتی خالصهای از نتايج مهم تاريخی آمارههای کلیدی غیرمالی

21 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 اطالعات بخشها اطالعات پیشبینی و بحث و تحلیل مديريت است استفاده کردند. همچنین متغیر عدم تقارن اطالعاتی با اساااتفاده از مدل وکینتاش و چیانگ )1986( اندازهگیری شاااده ا ست. يافتههای برر سی بیانگر اين ا ست که بین سطح اف شای داوطلبانه و عدم تقارن اطالعاتی شرکتهای پذيرفته شده در بازار بورس تهران رابطه معناداری وجود ندارد. انگیزههای کاهنده افشای اختیاری )عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی( تحقیقات خارجی کیم و ورچیا )1994( در پژوهش خود به بررسی اثرگذاری عدم تقارن اطالعاتی بر مبادالت فعاالن مطلع بازار ساارمايه پیرامون زمان اعالم سااود پرداختند. نتايج تحقیق بیانگر اين موضااوع بود که اعالم سود عدم تقارن اطالعاتی و حجم معامله را افزايش میدهد. جیانگ و کیم )2000( به بررسااای اثرات عدم تقارن اطالعات بین مديران و ساااهامداران در رابطه با سااودآوری از نظر زمان و مقدار پرداختند. طبق نتايج تحقیق هر میزان سااطح مالکیت نهادی افزايش میيابد عدم تقارن اطالعات کمتری بین مديران شرکت و ساير اشخاص مرتبط در بازار وجود خواهد داشات. بنابراين در شارکتهايی که میزان مالکیت بین شارکتی در آنها بیشااتر اساات قیمت بازار سااهام اطالعات مرتبط با سااودآوری آينده شاارکت را سااريعتر از شرکتهايی که مالکیت بین شرکتی کمتری دارند در برمیگیرد. کريسااتین پترساان و پلن بورگ )2006( طی تحقیقی در سااال 2006 به بررساای رابطه بین ساطوح افشاای اختیاری و عدم تقارن اطالعاتی شارکتهای پذيرفته شاده در بورس کپنهاک پرداختند. به منظور اندازه گیری عدم تقارن اطالعاتی از تفاوت قیمت پیشنهادی خريد و فروش سهام و جهت محاسبه افشای اختیاری از شاخصی با 62 متغیر استفاده شده است. نتايج تحقیق بیانگر اين موضوع است که افشای اختیاری با عدم تقارن اطالعاتی ارتباط معکوس دارد. آنیلوسکی و همکاران )2007( در پژوهشی با بررسی روند بازده سهام طی دورههای سه ماهه دريافتند که بازده مثبت درطول دورههای ساااه ماهه و بازدههای منفی در انتهای دوره اتفاق میافتد. آنها وقوع چنین پديدهای را ناشااای از تاخیر مدير در افشاااای اخبار منفی و ارايه اخبار مثبت در طول فصل تفسیر کردهاند.

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 22 کوتاری شو و ويسوکی )2009( در پی پاسخ به اين سؤال بودند کاه آياا ماديران از افشاای اخبار نامطلوب خودداری میکنند شااواهد اين پژوهش نشااان میدهد که بهطور متوساااااااط ماااااااديران افشاااای اخبار بد را به تأخیر میاندازند و انگیزهه یا انگیزهه یا مديريت برای حفک اخبار بر افشای مديريت غلبه دارد. همچنین سرمايهگذاران در مقابل افشای اخبار بد بیشتر از اخبار خوب واکنش ن شان میدهند. آنها چنین ا ستدالل کردند که چون اخبار خوب زود اف شا میشوند بناابراين بارای سرمايهگذاران غیرمنتظره نخواهد بود. سوباسی )2011( به بررسی واکنش قیمت سهام به اخبار خوب و اخبار بد و انگیزهه یا مادير به حفک اخبار بد پرداخت. وی به اين نتیجه رسید که تأثیر اخبار بد روی قیمات ساهام بیشاتر از اخبار خوب اساات. همچنین مديران برای جلوگیری از کاهش شااديد قیمت ساااااااهام در روز اطالعیاه سود و زيان اخبار بد را زودتر افشا میکنند. تحقیقات داخلی احمدپور و همکاران )1388( به بررساای کیفیت افشااا و عدم تقارن اطالعاتی طی ساااله یا 1383 تا 1387 پرداختند. در واقع به دنبال پا سخ به اين سوال بودند که آيا افزايش کیفیت اف شا موجب کاهش عدم تقارن اطالعاتی میگردد در اين تحقیق از امتیازهای سالیانه کیفیت افشا که برای شرکته یا پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه گرديده استفاده شده اسات. نتايج تحقیق حاکی از آن اسات که بین کیفیت افشاا و عدم تقارن اطالعاتی رابطه منفی معنیداری وجود دارد. در واقع با افزايش کیفیت اف شا تالش سرمايهگذاران برای د ستر سی به اطالعات محرمانه کاهش يافته و در نتیجه عدم تقارن اطالعاتی کاهش میيابد. پورحیدری و عربآبادی )1393( به بررسی رابطه تغییارات قیمات ساهام و افشاای اختیااری شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی ساله یا 1381 تا 1390 پرداختند. نتايج پژوهش بصااورت کلی بیانگر اين موضااوع اساات که مديران با هدف حداکثر ساااازی قیمت ساااهام شااارکت خود تمايل زيادی به افشاااای اخبار خوب به بازار در مقابل نگهداری اخبار منفی نزد خود دارند که اين خود موجب افزايش عدم تقارن اطالعاتی در چنین شرايطی میگردد. ساارلک و محمدی )1394 د( ر پژوهشاای به بررساای رابطه بین ويژگیهای مالی و غیرمالی شاارکت با کیفیت افشااای اجباری و اختیاری پرداختند. به منظور بررساای ويژگیهای مالی و

23 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 غیرمالی شرکت متغیرهای تمرکز مالکیت ساختار هیئت مديره مالکیت اعضای هیئت مديره محافظهکاری مديريت صداقت مديريت کارايی مديريت فر صتهای ر شد رقابت در بازار مح صول نقدينگی سن شرکت اندازه شرکت سودآوری اهرم مالی و میزان دارايی ثابت انتخاب شده ا ست و رابطه آنها با کیفیت افشای اجباری و اختیاری مورد برر سی قرار گرفت. يکی از نتايج تحقیق حاکی از اين موضوع است که بین ساختار هیئت مديره نقدينگی شرکت اندازه ساودآوری اهرم مالی و میزان دارايی ثابت با کیفیت افشاای اختیاری رابطه مثبت و بین مالکیت اعضای هیئت مديره و کیفیت افشای اختیاری رابطه منفی وجود دارد. فروغی و آيسک )1394( در پژوهشی با نام بررسی واکنش بازار به زمان اعالم سود هر سهم پیشبینیشده به تحقیق در خصوص واکنش بازار به تعديل منفی در سود هر سهم پیشبینیشده )خبر بد( و اعالم ديرهنگام اين خبر در در فاصاله سااله یا شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران 1383 تا 1390 پرداختند. نتايج پژوهش نشاان میدهد بازار به خبر بد منفی واکنش نشان میدهد اما اعالم ديرهنگام با واکنش مثبت بازار روبرو میشود. بعالوه بین اخبار بد ديرهنگام و زودهنگام از نظر واکنش بازار تفاوتی وجود ندارد اما اعالم ديرهنگام اخبار خوب با يک واکنش مثبت مواجه میشود. ثقفی و همکاران )1394( در مقالهای به بررسی رابطه کیفیت سود و عدم تقارن اطالعاتی در شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین ساله یا 1383 تا 1387 پرداختند. نتايج تحقیق نشان میدهد عدم تقارن اطالعاتی شرکتهای با کیفیت سود پايین و شرکته یا با کیفیت سود باال دارای تفاوت معنیدار نیستند. به عالوه سطح عدم تقارن اطالعاتی در دوره پس از اعالم سود نسبت به دوره قبل از آن افزايش يافته است. با توجه به مطالب ذکر شاااده در خصاااوص مفاهیم محتوای اطالعاتی ساااود عدم تقارن اطالعاتی اخبار منفی و همچنین پیشااینه تحقیقات داخلی و خارجی که حاکی از وجود ارتباط بین اين متغیرها است فرضیههای پژوهش تدوين و در بخش بعدی ارائه میگردد. فرضیههای پژوهش بر مبنای مباحث مطرح شده اين فرضیهها مطرح است:

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 24 فرضاایه اصاالی: " عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی در ابتدای فصاال اثر مثبتی بر محتوای اطالعاتی سود دارد". فرضیه تعديل شده: " عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی در انتهای فصل اثر مثبتی بر محتوای اطالعاتی سود دارد". روش پژوهش اين پژوهش از نظر هدف کاربردی و از جنبه ماهیت توصااایفی-همبساااتگی اسااات. برای گردآوری دادهها از نرم افزار رهاورد نوين سامانه جامع اطالع رسانی ناشران )سازمان بورس و اوراق بهادار( و همچنین ساايت شارکت بورس اساتفاده شاده اسات. برای تحلیل دادهها از نرم افزارهای Eiewsو Excel استفاده شده است. مدل آماری تحقیق برای آزمون ارتباط بین محتوای اطالعاتی ساااود و عدم منفی در طول يک فصل از مدل زير استفاده میشود: )1( ماادل تقارن اطالعاتی بهمراه وجود اخبار Ln (NEWS_RATIO t) =α 0+α 1*RInfoAsymm t- 1+α 2*TRADE_DAYS t +α 3*RBTM t-1 + α 4*RLEV t-1 +β 0*BNEWS t +β 1*RInfoAsymm t-1 *BNEWS t +β 2* TRADE_DAYS t*bnews t+β 3*RBTM t-1*bnews t + β 4*RLEV t-1*bnews t + U it در اين مدل متغییرهای مورد استفاده به شرح زير است: :NEWS_RATIO بیانگر محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود ا ست و به شیوه زير محا سبه میگردد: NEWS_RATIO t = (ABS (EAR t) /ABS (NEAR t) ) 100 مدل )2( که در آن و و 0 1- نسااابت به ABS قدر مطلق بازدههای غیرعادی بازار در روزهای 1+ (EAR t): تاريخ انتشار سود فصلی جاری. و

25 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 ABS (NEAR t): جاری. قدر مطلق بازدههای غیرعادی بازار در خارج از دوره انتشار سود فصلی در اين پژوهش به منظور محاسابه بازده مورد انتظار و به تبع آن بازده غیرعادی ساهام از مدل شاخصی بهره گرفته شده است. در مدل شاخصی يا تعديل شده بازار به عوامل بازاری موثر بر بازده مورد انتظار سااهام تاکید شااده اساات. اين مدل همانند مدل بازار به بازده بدون ريسااک بیتوجه است: E (R jt) =R mt مدل )3( سپس بازده غیر عادی خالص از بازده بازار jt) (AR بصورت زير محاسبه میشود: AR jt=r jt-e (R jt) AR jt=r jt-r mt مدل )4( t زمان در مورد انتظار سهمj :بازده E R) jt) R mt :بازده مورد انتظار پرتفوی بازار زمان t که به صورت زير محاسبه شده است: 1 R mt= (TEDPIX t-tedpix t-1) / TEDPIX t- که TEDPIXنشانگر t شاخص کل قیمت وسود نقدی بازار در يک روز مشخص است. : R jt بازده سهم j در زمان t که براساس رابطه )5( به دست میآيد: R i,t= (P i,t-p i,t-1) /P i,t مدل )6( که P i,t و i,t-1 P به ترتیب عبارتند از قیمت سهم شرکت i در روز tو روز 1-t. در اين پژوهش عدم تقارن اطالعاتی بهمراه اخبار منفی بعنوان متغیر مسااتقل انتخاب شااده و اثر آن بر کاهش انگیزه افشای اختیاری مدير مورد بررسی قرار میگیرد. :BNEWS t نشانگر وجود اخبار منفی در طول فصل جاری ا ست. جهت اندازهگیری وجود اخبار منفی از بازده سهام شرکت در طول يک فصل بهره گرفته شده است: بازده فصالی ساهام شارکت )RET( 0 نشاان از وجود اخبار مثبت در طول فصال دارد: )BNEWS=0)

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 26 بازده فصالی ساهام شارکت )<0 RET) نشاان از وجود اخبار منفی در طول فصال دارد: (BNEWS=1) : InfoAsymm t-1 نشاااانگر عدم تقارن اطالعاتی در ابتدای فصااال جاری اسااات. به منظور محاسبه عدم تقارن اطالعاتی از اختالف قیمت پیشنهادی خريد و فروش سهام نسبی )چیانگ و ويکنتاش 1986( بهره گرفته شده است: BAi = AP BP (AP+BP) 2 مدل )7( بگونه ای که BA :اختالف قیمت پیشنهادی خريد و فروش : AP میانگین بهترين قیمت پیشنهادی فروش سهام * : BP میانگین بهترين قیمت پیشنهادی خريد سهام * * برای محاسابه میانگین بهترين قیمت پیشانهادی از بهترين مظنههای خريد و فروش هر لحظه در طی يک روز معامالتی میانگین گرفته شد. :TRADE-DAYS t نشاااندهنده تعداد روزهای معامالتی در طول فصاال جاری اساات. با توجه به تحقیقات قبلی انجام شده تعداد روزهای معامالتی يک فصل رابطهی معناداری با میزان محتوای اطالعاتی سود همان فصل دارد )رويچودهاری و اسلتن 2012(. 1-t :BTM ن سبت ارزش دفتری به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام در ابتدای ف صل جاری که جهت کنترل فرصتهای سرمايه گذاری شرکت انتخاب شده است. t-1 :LEV نسااابت کل بدهی ها به کل دارايی ها در ابتدای فصااال جاری. اين متغیر از طريق نسبت بدهی به دارايی شرکت در ابتدای فصل محاسبه و در مدل گنجانده شده است. U: it جمله اخالل است. α: 0 عرض از مبدأ است.

27 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 جامعه آماری و روش نمونهگیری جامعه آماری اين تحقیق شامل کلیه شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که ويژگیهای زير را داشته باشند: 1- سهام شرکت طی ساله یا 1393-1389 در بورس اوراق بهادار تهران معامله شده باشند. 2- شرکت جزء شرکته یا سرمايهگذاری و واسطهگری مالی بانکها و بیمهها نباشد. -3 باشد. پايان سال مالی شرکت منطبق با 29 اسفند ماه باشد. 4- اطالعات مورد نیاز در دساترس بوده و هر 4 اطالعیه فصالی شارکت انتشاار عمومی يافته با در نظر گرفتن ويژگی پنجم تعداد جامعه آماری به شرکت محدود شد که تماما مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل دادهها 75 شااارکت و مجموعا 1500 فصااال- دادههای اين تحقیق از اطالعات مندرج در صااورتهای مالی فصاالی شاارکتها فهرساات قیمتهای معامالتی و پیشنهادی نمادها استخراج شدند که در بانک اطالعات مالی شرکته یا پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران موجود است. به منظور دستیابی به ساير اطالعات نیز از دادههای موجود در سايت اطالع ر سانی بورس نیز بهره گرفته شد. برای تحلیل دادهها نیز از رگرساایون حداقل مربعات معمولی )OLS( اسااتفاده شااده اساات. با توجه به اينکه دادهها به صورت ترکیبی هستند در انجام آزمونها الزم ا ست نیاز به کنترل بعد مقطع و زمان ب صورت تصاادفی و يا ثابت بررسای شاود. اين فرآيند از طريق اجرای آزمون چاو )F لیمر( و هاسامن بررسای شاده اسات. از آنجا که ساطح معناداری آزمون چاو برای هر دو فرضایه تحقیق ا ست از روش دادههای پانل ا ستفاده شد. در ادامه بر ا ساس نتايج برآمده از آزمون ها سمن به دلیل آنکه سااطح معناداری اين آزمون برای هر دو رابطه کمتراز 5 درصااد بود در اجرای همه رگر سیونها از مدل ترکیبی با اثرات ثابت برای هر دو بعد زمان و مقطع ا ستفاده شده ا ست. در اسااتفاده از دادههای ترکیبی )پنل( معموال مشااکالت ناهمسااانی واريانس خودهمبسااتگی باقیماندهها و همخطی متغیرهای م ستقل تا حد زيادی برطرف می شود. در ادامه جهت برر سی معنادار بودن الگوها و برقرار بودن فرضهای اسااااسااای در رگرسااایون آزمونهای آماریT

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 28 آزمون F و 2 R به کار رفتند. جهت برر سی خود همب ستگی از آزمون دوربین وات سون ا ستفاده شد که بیانگر عدم وجود همبستگی بین خطاهای مدل بود. یافتههای پژوهش آمار توصیفی پژوهش و آزمون فرضیههای پژوهش در نگاره )1( آمار توصیفی متغیرهای پژوهش گزارش شدهاند. همچنانکه مشاهده میشود میانگین محتوای اطالعاتی سود اعالمیههای فصلی 3/66(NEWS_RATIO) است. اين عدد بیانگر اين موضاوع اسات که به صاورت میانگین تغییرات بازده ساهام شارکتها در روزهای نزديک به انتشار سود بالغ بر 3 برابر اين مقدار در ساير روزها است. بصورت متوسط هر فصل حاوی 47 روز معامالتی اسات. میانگین اهرم مالی و نسابت ارزش دفتری به ارزش بازار حقوق صاااحبان سااهام شاارکتها نیز مقداری برابر با به ترتیب 619/ و 0 0/676 واحد را دارا اساات. ضريب کشیدگی و چولگی متغیرهای محاسبه شده نیز در بازه نرمال قرار دارد. ساير اطالعات در نگاره )1( قابل مشاهده است. نگاره )1(: آمار توصیفی نام متغیر متغیر میانگین میانه ماکزيمم مینیمم محتوای اطالعاتی سود عدم تقارن اطالعاتی تعداد روزهای معامالتی نسبت ارزش دفتری به بازار انحراف معیار ضريب کشیدگی ضريب چولگی 0/34 1/ 29 1/ 86-2/ 44 14/ 73 3/ 79 3/ 66 NEWS_RA TIO -0/86 0/ 08 1/ 35-0/ 86 4/ 99 2/ 28 2/ 35 InfoAsymm 0/022 0/ 65 24/ 9 10 130 45 47 TRADE- DAYS 0/58 2/ 08 0/ 52 0/ 006 2/ 7 0/ 565 0/ 676 BTM 0/02 1/ 04 0/ 17 0/ 016 1/ 55 0/ 629 0/ اهرم مالی 619 LEV نتایج آزمون فرضیههای پژوهش نتیجه تخمین مدل پژوهش با بهرهگیری از روش رگر سیون حداقل مربعات و اثرات ثابت در نگاره )2( ارايه میگردد:

29 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 ضرايب عرض از مبداء نگاره )٢(: نتیجه تخمین مدل پژوهش ضريب رابطه 1 انحراف استاندارد مقدار احتمال 4 0/183 عالمت مورد انتظار + آماره t 108/12 32/36 4/01-8/32 14/3-3/69-3/42-63/12-19/3-1/62 0/031 0/043 0/002 0/002 0/002 0/003 0/003 0/003 3/41 1/49 0/115 -/0018 0/046 0/025-0/125-0/355-0/053-0/009 BNEWSt InfoAsymmt-1 TRADE-DAYSt BTM t-1 LEV t-1 InfoAsymmt-1* BNEWSt TRADE-DAYSt* BNEWSt BTMt-1* BNEWSt LEVt-1* BNEWSt شاخص دوربین واتسون 1/91 0/059 Rتعديل 2 شده 0/059 R 2 احتمال )آماره F( 79/41 آماره F عدد نگاره فوق بر اسااس خروجیهای آزمون رگرسایون بر مبنای رابطه 1 تنظیم شاده اسات. بر اساااس نتايج حاصااله آماره F به میزان 79/41 ودر سااطح معناداری حاکی از نیکويی برازش رگرساایونی و خطی بودن آن اساات. مقدار برآورد شااده برای آمار دوربین واتسااون به 2 نزديک ا ست. اين يافته ن شان میدهد که بین خطاهای مدل همب ستگی وجود ندارد. بر اساااس اين يافتهها میتوان نتیجه گرفت که فرضهای اساااساای و اولیه در خصااوص الگوی رگرساایونی آزمون فرضاایه تحقیق برقرار اساات و بنابراين الگوی برازش شااده شاارايط يک معادله رگرسیون مطلوب را کسب کرده است. همانگونه که ضاااريب متغیر InfoAsymm *1-t BNEWS t نشاااان میدهد عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی اثری منفی و معنادار دارد )0/0137-( بر محتوای اطالعاتی اعالمیههای ساود )0/05< سااطح معناداری( که رد فرضاایه تحقیق را در حضااور متغیرهای کنترلی نشااان میدهد. اندازه برآورد شده برای ضريب متغیر اخبار منفی )BNEWSt( در تحلیل آماری 1/49 و سطح معناداری آن کمتر از 0/05 است اين موضوع بیانگر اين است که اخبار منفی در

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 30 طول يک فصااال بر محتوای اطالعاتی ساااود اثری مثبت دارد. اين نتیجه ساااازگار با يافتههای پژوهش کوثری و همکاران )2009( و فدائی نژاد و خرم نیا )1391( در خصاااوص نگهداری اخبار بد توسط مديران و واکنش بیشتر بازار به اخبار منفی نسبت به اخبار خوب است. ضريب معنیدار متغیر 1-t InfoAsymm در سااطح زير 5 درصااد اثر عدم تقارن اطالعاتی بر محتوای اطالعاتی سود را نشان میدهد. ضريب مثبت برای اين متغیر )0/115( به اين معنی است که هر چه عدم تقارن اطالعاتی ابتدای فصال بین ساهامداران و مديران شارکت افزايش يابد بر شادت واکنش ساهامداران به اطالعیههای ساود فصالی و محتويات حاصال از افشاای اجباری افزوده میشود اين نتیجه بهدست آمده از تحلیل آماری با مبانی نظری پژوهش هماهنگی دارد. افزون بر اين توجه به ضااارايب معنیدار متغیرهای کنترلی اثر ديگر عوامل را بر محتوای اطالعاتی اعالمیههای ساااود را نشاااان میدهد. ضاااريب برآوردی متغیر روزهای معامالتی TRADE-( )DAYS t منفی ( 0/0018-( و معنیدار ا ست )0/05< سطح معناداری( که ن شان میدهد هر چه تعداد روزهای معامالتی در طول يک فصاال بیشااتر باشااد از میزان محتوای اطالعاتی سااود کاسته میشود. به عبارت ديگر با افزايش تعداد روزهای معامالتی مديران فرصت بیشتری برای ارائه اختیاری اطالعات به بازار را دارند و در اثر چنین شرايطی اف شای اجباری اطالعات نقش کمرنگی را در انتقال اطالعات به بازار سرمايه ايفا میکند. اين نتیجه با يافتههای رويچودهاری و اسااالتن )2012( سااااز گار اسااات. ضااا ر يب متغی ر ت عداد رو ز ها ی م عامالت ی و ا خ با ر منفی )t )TRADE-DAYS *t BNEWS با مقدار برآوردی 0/355 - در ساطح معناداری کمتر از 5 در صد ن شان میدهد که وجود اخبار منفی درمورد شرکت اثر منفی تعداد روزهای معامالتی بر محتوای اطالعاتی سود را تشديد میکند. ضريب معنیدار متغیر اهرم مالی )1-t )LEV در سطح زير 5 درصد اثر اهرم مالی بر محتوای اطالعاتی ساود اعالمیههای فصالی را نشاان میدهد. ضاريب منفی برای اين متغیر -( )0/025 به اين معنی اسات که هر چه اهرم مالی شارکت بیشتر باشاد از میزان بار اطالعاتی ساود در نظر سهامداران کاسته میشود. از داليل شناخته شده اين يافته میتوان به اين موضوع اشاره کرد که افزايش اهرم مالی با افزايش ريسک مالی در شرکت همراه است شرکتهايی با ريسک مالی بیشااتر دارای محتوای اطالعاتی سااود کمتری هسااتند و يا در شاارکتهای با اهرم مالی باالتر مديران انگیزههای بیشتری برای اف شای اختیاری اطالعات دارند تا میزان ري سک مالی خود را کاهش دهند. اين نتیجه با يافتههای پژوهش آقايی و همکاران )1391( ساازگار اسات. ضاريب

31 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 متغیر نسااا بت ارزش دفتری به ارزش بازار )BTM t-1( با م قدار برآوردی 0/046 در ساااطح معنیداری کمتر از 0/05 نشاااان میدهد که رابطه مثبت و معناداری بین افزايش اين نسااابت با محتوای اطالعاتی سود وجود دارد. افزايش نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار نمايانگر کاهش فرصااتهای ساارمايه گذاری شاارکت اساات در چنین حالتی افشااای اختیاری و پیش از موعد اطالعات در نظر مديران از اهمیت کمتری برخوردار بوده و اين اعالمیههای سااود هسااتند که حاوی اطالعات بیشااتری در مورد اخبار موجود در شاارکت هسااتند. اين يافته با آنچه کولینز و کوتاری در پژوهشی در 1987 در خصوص اثر فرصتهای سرمايهگذاری بر محتوای اطالعاتی سود اعالم کردند سازگار است. نتایج آزمون فرضیه تعدیل شده پژوهش بر اسااس نتايج به دسات آمده از آزمون فرضایه تحقیق در خصاوص اثر منفی و معنادار عدم تقارن اطالعاتی ابتدای فصال و اخبار منفی بر محتوای اطالعاتی ساود که حاکی از رد فرضایه پژوهش بود با ت عد يل ز ما ن متغی ر مسااات قل پ ژوه ش و به ر ه گی ر ی ا ز عدم ت قا ر ن اطال عات ی د ر انتهای فصل ( هب جای ابتدای فصل( نتايج جديد حاصل شد که در نگاره )3( قابل مشاهده است. ضرايب عرض از مبداء نگاره )3(: نتیجه تخمین مدل تعدیل شده پژوهش ضريب رابطه 1 -تعديل شده انحراف استاندارد آمارهt مقدار احتمال عالمت مورد انتظار + 0/097 0/001 0/569 110/19 33/61 3/74-8/09 15/4-4/23-3/99-92/05-14/8-2/71 1/92 0/031 0/043 0/002 0/002 0/002 0/003 0/003 0/003 0/098 114/35 3/58-0/172-0/152-0/001 0/051-0/015 0/369-0/024-0/062 0/003 BNEWSt InfoAsymmt TRADE-DAYSt BTM t-1 LEV t-1 InfoAsymmt* BNEWSt TRADE-DAYSt* BNEWSt BTMt-1* BNEWSt LEVt-1* BNEWSt شاخص دوربین واتسون Rتعديل 2 شده احتمال )آماره F( R 2 آماره F

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 32 نگاره فوق بر اساااس خروجیهای آزمون رگرساایون بر مبنای رابطه 1 )تعديل شااده( تنظیم شده است. بر اساس نتايج حاصله آماره F به میزان 118/35 و در سطح معناداری حاکی از نیکويی برازش رگرساایونی و خطی بودن آن اساات. مقدار برآورد شااده برای آمار دوربین واتسون به عدد 2 نزديک است. اين يافته نشان میدهد که بین خطاهای مدل همبستگی وجود ندارد. بر اساااس اين يافتهها میتوان نتیجه گرفت که فرضهای اساااساای و اولیه در خصااوص الگوی رگرسایونی آزمون فرضایه تحقیق برقرار اسات و بنابراين الگوی برازش شاده شارايط يک معادله رگرسیون مطلوب را کسب کرده است. همان گونه که ضاااريب متغیر InfoAsymm *1-t BNEWS t نشاااان میدهد عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی اثری مثبت و معنادار دارد )0/05< ساطح معناداری( که )0/369( بر محتوای اطالعاتی اعالمیههای ساااود تأيید فرضایه تحقیق را در حضاور متغیرهای کنترلی نشاان میدهد. به عبارت ديگر وجود اخبار منفی در شااارکت زمانی که با ساااطوح باالتری از عدم تقارن اطالعاتی در انتهای فصل همراه شود سبب میگردد تا انگیزه مدير برای افشای اختیاری اطالعات کمتر شااده و بازار راه دريافت اطالعات جديد را در اطالعیههای سااود ببیند تا اينکه منتظر ارائه اطالعات بصاورت اختیاری از سامت مديران شارکت باشاد. افزايش تغییرات بازده غیرعادی سود در چنین شرايطی ن شانهای از توجه سهامداران به گزارش سود ا ست. اين يافته هم جهت با نتیجه پژوهش رويچودهاری و ا سلتن )2012( میلر )2002( و فدائی نژاد و خرم نیا )1391( است. متغیر اخبار منفی در تحلیل آماری تعديل شده ضريبی برابر با 0/0172- در سطح معناداری 5 در صد به خود گرفته ا ست. اين يافته با نتیجه نگاره )2( مبنی بر افزايش محتوای اطالعاتی در شااارايطی که در مورد شااارکت اخبار بد وجود دارد در تقابل اسااات. ضاااريب معنیدار متغیر InfoAsymm t اطالعاتی سود ن شان میدهد. در سطح زير 5 در صد اثر عدم تقارن اطالعاتی در انتهای ف صل را بر محتوای ضريب منفی برای اين متغیر )0/152-( به اين معنی ا ست که هر چه سطح عدم تقارن اطالعاتی در انتهای فصل باالتر باشد )بدون حضور و احتساب اخبار منفی در مورد شارکت( از بار اطالعاتی ساود همان فصال کاساته خواهد شاد. اين نتیجه با اساتنباط کوتاری و همکاران در تضاااد اساات که اکهار میدارند مديران تالش میکنند تا اخبار بد را تا حد امکان پنهان کنند تا از اثرات وا کنش منفی بازار بکاهند.

33 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 در ادامه توجه به ضااارايب معنیدار متغیر های کنترلی اثرات سااااير متغیرها را بر محتوای اطالعاتی ارا ئه میکند. ضااار يب برآوردی متغیر روزهای معامالتی )t )TRADE-DAYS منفی )0/001-( و معنیدار اسااات )0/05< ساااطح معناداری( که نشاااان میدهد هر چه تعداد روزهای معامالتی در طول يک فصاال بیشااتر باشااد از میزان محتوای اطالعاتی سااود کاسااته میشاااود. ضاااريب اين متغیر در حضاااور اخبار منفی )t )TRADE-DAYS *t BNEWS با مقداری برابر 0/024- و در سطح معناداری کمتر از 5 درصد بیانگر اين موضوع است که اخبار منفی در مورد شرکت شدت تأثیر منفی تعداد روزهای معامالتی بر محتوای اطالعاتی سود را افزايش مید هد. ضااا ر يب متغی ر نسااا بت ا ر زش دفت ر ی به ا ر زش با زا ر )BTM t-1( با م قدار برآوردی 0/051 در ساااطح معنیداری کمتر از 0/05 نشاااان میدهد که رابطه معناداری بین افزايش اين نساابت با محتوای اطالعاتی سااود وجود دارد. ضااريب معنیدار متغیر در t-1 LEV سطح زير 5 درصد اثر اهرم مالی بر محتوای اطالعاتی سود اعالمیههای فصلی را نشان میدهد. ضاريب منفی برای اين متغیر) 0/015 -( به اين معنی اسات که هر چه اهرم مالی شارکت بیشتر با شد ا ز می زان با ر اطالعات ی سود د ر نظ ر سهامدا ران کا سته م ی شود. اين يافتهها با آنچه که در خصااوص اثر متغیرهای کنترلی بر محتوای اطالعاتی سااود در تحلیل آماری پیشااین ارائه شااد سازگار است. نتیجهگیری پژوهش حاضااار به بررسااای اثر عدم ت قارن اطالعاتی و اخبار منفی بر محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود فصلی پرداخت. نتايج آزمون فرضیههای تحقیق در نگاره )4( ارائه شده است. فرضیه فرضیه اصلی فرضیه تعديل شده نگاره )4(: نتیجه تخمین مدل تعدیل شده پژوهش نتیجه آزمون تأيید نشد تأيید شد يافته محتوای اطالعاتی سود شرکتهای حاوی اخبار منفی با افزايش عدم تقارن اطالعاتی در ابتدای فصل کاهش میيابد. عدم تقارن اطالعاتی در طول وهمچنین انتهای يک فصل چنانچه با اخبار منفی در خصوص شرکت همراه شود محتوای اطالعاتی سود فصلی را افزايش میدهد. بر ا ساس فر ضیه تدوين شده پژوهش در گام نخ ست اين مو ضوع برر سی شد که آيا عدم تقارن اطالعاتی در ابتدای يک فصال در شارايطی که اخبار بدی در مورد شارکت وجود دارد

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 34 میزان محتوای اطالعاتی سااود فصاالی را افزايش میدهد. انتظار آن بود که افزايش عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی از طريق کاهش انگیزه افشاااای اختیاری مدير بر میزان اهمیت افشاااای اجباری در نظر سااهامداران و افزايش محتوای اطالعاتی سااود در نظر آنان بیافزايد. اما آزمون انجام شده نشان داد که بر خالف پیش بینیهای اولیه يک رابطه منفی و معنادار بین عدم تقارن اطالعاتی اخبار منفی و محتوای اطالعاتی سااود وجود دارد. اين يافته مخالف با نتايج بدساات آمده توسااط محققانی همچون رويچودهاری و اساالتن )2012 و( میلر )2002( اساات مبنی بر اينکه افزايش عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی سبب افزايش محتوای اطالعاتی سود میشود. بررسای تحلیل آماری رابطه 1 يافتههای ديگری را در خصاوص اثر متغیرهايی مثل اخبار منفی تعداد روزهای معامالتی نسبت ارزش دفتری بر بازار و اهرم مالی را بر محتوای اطالعاتی سود فصالی نشاان میدهد. بر اين اسااس ضاريب برآوردی BNEWS t که در نگاره )2( مشاخص است وجود اخبار منفی در شرکت واکنش بیشتر سهامداران به اطالعیه سود فصلی و افزايش محتوای سود را در پی دارد. تفسیر ضريب بدست آمده برای متغیر BTM t-1 نیز نتیجه مشابهی با اخبار منفی دارد. ضاريب مثبت و معنادار متغیر نسابت ارزش دفتری به ارزش بازار بیانگر اين اسااات که رابطه مثبتی بین افزايش اين نسااابت با محتوای اطالعاتی ساااود وجود دارد. افزايش ن سبت ارزش دفتری به ارزش بازار نمايانگر کاهش فر صتهای سرمايه گذاری شرکت ا ست د ر چنین حا لت ی افشاااا ی ا خت یا ر ی و پی ش ا ز مو عد اطال عا ت د ر نظ ر مد ي را ن ا ز اه م یت ک مت ر ی برخوردار بوده و اين اعالمیههای ساااود هساااتند که حاوی اطالعات بیشاااتری در مورد اخبار موجود در شاارکت هسااتند. ضااريب منفی و معنادار متغیر اهرم مالی آنچنانکه در نگاره )2( نمايش داده شده ا ست به معنای آن ا ست که هر چه اهرم مالی شرکت بیشتر با شد از میزان بار اطالعاتی سود در نظر سهامداران کاسته میشود. در گام بعدی به بررسااای اثر عدم تقارن اطالعاتی در انتهای فصااال )با در نظر گرفتن وقفه زمانی( بر محتوای اطالعاتی سااود پرداخته شااد. مثبت و معنادار بودن ضااريب برآوردی متغیر BNEWS t *1-t InfoAsymm آنچنانکه در نگاره )3( موجود ا ست به معنای تأيید فر ضیه تعديل شااده تحقیق در حضااور متغیرهای کنترلی نشااان اساات. اين يافته در هماهنگی با نتايج پژوهشهای رويچودهای و اسااالتن )2012( و میلر )2002( در خصاااوص اثر مثبت عدم تقارن اطالعاتی و اخبار منفی بر محتوای ساود اسات. تفسایر اين يافته را میتوان در اين موضاوع ديد که مديران در صورت اطالع از اخبار منفی در مورد شرکت با انگیزههای مختلفی نظیر افزايش

35 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 ثروت بهبود اوضااااع برآورد بهتر ضااارر احتمالی و... تالش دارند تا اين اطالعات را مدت طوالنیتری نزد خود ن گه دارند )کوتاری و هم کاران 2009(. نگهداری اخبار منفی خود به خود بر شکاف اطالعاتی سهامداران نسبت به افراد درون سازمانی در انتهای ف صل میافزايد و سبب میگردد تا سهامداران به فرآيند گزارشگری سود اجباری اطمینان بیشتری داشته باشند و تصمیمات سرمايهگذاری خود را بر آن اساس انجام دهند. بهعبارت ديگر نتايجی که از آزمون فر ضیه پژوهش بد ست آمد بیانگر تاثیر منفی و معنادار عدم تقارن اطالعاتی در ابتدای فصل و اخبار منفی بر محتوای اطالعاتی اعالمیه سااود فصاالی اساات. اين در حالی اساات که اين رابطه برای عدم تقارن اطالعاتی در انتهای فصل مثبت و معنادار است. پیشنهادهایی برای پژوهشهای آتی پی شنهاد می شود در پژوهشهای آتی عالوه بر توجه به اثر اخبار منفی عدم تقارن اطالعاتی و ويژگیهای خاص شرکتها بر محتوای اطالعاتی سود به شدت تأثیر اين عوامل در ف صول مختلف نیز پرداخته شاااود. افزون بر اين بررسااای عملیاتی و يا غیر عملیاتی بودن اخبار منفی و میزان تأثیر آنها بر محتوای سود نیز میتواند موضوع يک پژوهش مستقل باشد. محدودیتهای تحقیق اين تحقیق با محدوديتهايی نیز مواجه اسات: محدوديت در دساترسای به اطالعات فصالی شارکتها باعث حذف برخی مشااهدات شاده اسات عالوه بر اين توقف طوالنی تعدادی از نمادها سابب شاد تا از نمونه مورد بررسای خارج شاوند علیرغم وجود تورم در اقتصااد ايران اطالعات مالی اسااتفاده شااده در اين پژوهش بر اساااس شاااخص تورم تعديل نشاادهاند. بدلیل محدوديتهای ذکر شاااده در تعمیم يافتههای تحقیق به شااارايطی خارج از آنچه در پژوهش حاکم اسات بايد با احتیاط برخورد شاود. افزون بر اين پیشانهاد میگردد ساهامداران عالوه بر سود هر سهم اطالعات افشا شده توسط مديريت و نوع اين اخبار را نیز در تصمیم گیریهای سرمايه گذاری خود مد نظر قرار دهند و در شرايطی که شايعات و اخبار منفی در مورد شرکت به گوش میرسد صورتهای مالی را مورد بررسی و موشکافی دقیقتری قرار دهند و صرفا بر آنچه اطالعیههای شفافسازی نامیده میشود اتکا نکنند.

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 36 منابع.39 احمد پور احمد ملکیان اسفنديار و کردتبار حسین. )1388(. بررسی تاثیر مديران غیر موکف و سرمايه گذاران نهادی در رفتار مديريت سود. مجله تحقیقات حسابداری شماره 87-68. 3 آقايی محمدعلی ثقفی علی نقی تاج غالمحسین و اسدنیا جهانبخش. )1391(. تأثیر اعالن سود فصلی شرکتها بر تأمین نیاز اطالعاتی ذينفعان. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی شماره 1-16 پورحیدری امید عرب آبادی رحیم. )1393(. رابطه تغییرات قیمت سهام و افشای اختیاری در شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسیهای حسابداری و حسابرسی. دوره 21 شماره 1 56-39. ثقفی علی بولو قاسم و دانا محمدمهدی. )1394(. رابطه کیفیت سود و عدم تقارن اطالعاتی. پژوهش- های تجربی حسابداری. شماره 16-1. 16 خواجوی شکراله علیزاده طالتپه وحید. )1393(. بررسی اثرات سطح افشای داوطلبانه بر عدم تقارن اطالعاتی شرکته یا دوره.114-89 11 پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات تجربی حسابداری مالی خوش طینت محسن براری نوکاشتی صغری. )1385(. تأثیر اندازه شرکت بر محتوای اطالعاتی اعالم سود. مجله مطالعات تجربی حسابداری مالی شماره )16( 1-18. دارابی رويا مرادلو حسین. )1390(. بررسی رابطه بین شفافیت اطالعات و محتوای اطالعاتی سود حسابداری در شرکته یا دوره 4 شماره.51-41 11 پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله حسابداری مديريت سرلک نرگس محمدی آمنه. )1394(. بررسی رايطه بین ويژگیهای مالی و غیرمالی شرکت با کیفیت افشای اجباری و اختیاری شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات حسابداری و حسابرسی شماره 35-18. 28 فدائی نژاد محمداسماعیل خرم نیا نويد. )1391(. بررسی محتوای اطالعاتی افشای اطالعات سود شرکت ها و اثرآن بر نقدشوندگی و عدم تقارن اطالعاتی در بورس اوراق بهادار سازمان بورس شماره 82-66. 18 تهران. نشريه فروغی داريوش مهرداد آيسک سید سعید. )1394(. بررسی واکنش بازار به زمان اعالم سود هر سهم پیش بینی شده. پژوهشهای تجربی حسابداری شماره 162-139. 17 قائمی محمدحسین بیات علی و اسکندرلی طاهر. )1390(. بررسی عوامل موثر بر محتوای اطالعاتی اعالن سودهای فصلی. بررسیه یا حسابداری و حسابرسی دوره 18 130-115.

37 پژوهشهای تجربی حسابداری سال هفتم شماره 25 پاییز 1396 Aghayi, M. A., Saghafi, A., Naghi taj, Gh., and Asadnia, J. (2012). The impact of the firm's quarterly earnings announcements on information needs of stakeholders. Journal of Quareterly financial accounting, 16, 1-39. (In Persian) Ahmadpour, A., Malekyan, E., and Kordtabarar, H. (2009). The Investigation of relationship between outside directorsand institutional investors with earnings management behavior (Tehran stock exchange). Journal of Quarterly accounting research, 1 (3), 68-87. (In Persian) Anilowski, C., M. Feng, and D. J. Skinner. (2007). Does earnings guidance affect market returns? The nature and information content of aggregate earnings Guidance. Journal of Accounting and Economics, 44, 36-63. Ball, R., Brown, P. (1968). An empirical evaluation of income numbers, Journal of accounting research, 6 (2), 159-178. Ball, R., Shivakumar, L. (2008). How much new information is there in earnings? Journal of Accounting Research, 46 (5), 975 1016. Beaver, W. H. (1968). The information content of annual earnings announcements. Journal of Accounting Research, 6, 67-92. Collins, D., S. Kothari, and J. Rayburn. (1987). Firm size and the information content of prices with respect to earnings. Journal of Accounting and Economics, 9, 111-139. Darabi, R. and Moradloo, H. (2012). Investigation the relationship between information transparency and the information content of accounting earning in Tehran stock exchange. Journal of Quarterly Management Accounting, 4 (11), 41-51. (In Persian) Fadaeinejad, M. E. and Khoramnia, N. (2012). The Survey of Information Content of Corporate Earning Information Disclosure and Its Effect on Liquidity and Information Asymmetry in Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of securities exchange, 18, 66-82. (In Persian) Forooghi, F. and Mehrdad Ayask, S. S. (2015). Market Reaction to the Timing of EPS Forecast. Journal of Empirical Research in Accounting, 5 (1), 139-162. (In Persian) Ghaemi, M. H., Bayat, A. and Skandarlee, T. (2012). The Information Content of Quarterly Earnings Announcements. Journal of the Accounting and Auditing Review, 18 (65), 115-130. (In Persian) Grant, E. (1980). Market implications of differential amounts of interim information. Journal of Accounting Research, 18, 68-255. Jiang, L. and J. B. Kim. (2000). Cross-corporate ownership, information Asymmetry and the usefulness of accounting performance measures in Japan. The International Journal of Accountig, 35, 85-98. Khajavi, Sh. and Alizadeh Tala Tape, V. (2014). Investigating the Impacts of Voluntary Disclosure Level on the Information Asymmetry of the

بررسی رابطه بین محتوای اطالعاتی اعالمیههای سود... 38 Companies Listed in Tehran Stock Exchange. Empirical Studies in Financial Accounting Quarterly, 11, 89-114. (In Persian) Khoshtinat, M. and Barari Nokashti, S. (2006). The Effect of Firm Size on Information Content of Earning Announcement. Empirical Studies in Financial Accounting Quarterly, 4 (16), 1-18. (In Persian) Kim, o. and R. Verrechia. (1994). Market liquidity and volume around earnings announcements. Journal of Accounting and Economics, 17, 41-67 Kothari, S. P., S. Shu, and P. Wysocki. (2009). Do managers withhold bad news? Journal of Accounting Research, 47, 241-276. Kumas, A. and M. William. (2015). Aggregate Market Attention around Earnings Announcements. SSRN Electronic Journal, 1-49. Available at SSRN: https: //ssrn. com/abstract=2547936. Landsman, W. R. and E. L. Maydew. (2001). Beaver (1968) Revisited: Has the Information Content of Annual Earnings Announcements Declined in the Past Three Decades? Online library: http: //www. ssrn. com. Miller, G. S. (2002). Earnings performance and discretionary disclosure. Journal of Accounting Research, 40, 173 204. Petersen, C., and V. Plenborg. (2006). Voluntary disclosure and information asymmetry in Denmark. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 15, 127-149. Pourheidari, o. and Arababadi, R. (2014). The Impact of Stock Price Changes on Voluntary Disclosure in Firms Listed in Tehran Stock Exchange (TSE). Quarterly Journal of the Iranian Accounting, 21, 39-56. (In Persian) Roychowdhury, S. and E. Sletten. (2012). Voluntary Disclosure Incentives and Earnings Informativeness. The Accounting Review, 87, 1679-1708 Saghafi, A., Bolo, G. and Dana, M. (2015). The Relation between Earnings Quality and Information Asymmetry in the Firms. Journal of Emprical Research in Accounting, 4, 1-16. (In Persian) Sarlak, N. and Mohammadi, A. (2015). The Relationship between financial and non-financial enterprise quality features and mandatory and voluntary disclosure of listed companies in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Auditing Research, 28, 18-35. (In Persian) Subasi, M. (2011). Asymmetric Stock Price Reaction to Good vs. Bad Earnings News: Short Sale Constraints vs. Managers Incentives to Withhold Bad News. SSRN Electronic Journal, Available at SSRN: https: //ssrn. com/abstract=1470308. Venkatesh, P. and R. Chiang. (1986). Information Asymmetry and the Dealer`s Bid-Ask Spread: A case study of Earnings and Dividend Announcements. The journal of Finance, 41, 1089-1102.